Türkiye Eğilimleri Araştırması 2022

Basın Bülteni, 17 Ocak 2023

Türkiye Eğilimleri 2022 sonuçları açıklandı

Halk ekonomik sıkıntılardan bunaldı; terörle mücadele yeniden yükselişte

2010 yılından bu yana 13 yıldır Türkiye’nin nabzını tutan “Türkiye Eğilimleri” araştırmasının 2022 yılı sonuçları açıklandı. Türkiye temsiliyetine sahip 26 ilde yaşayan 18 yaş üzeri 1.000 kişiyle yüz yüze yapılan görüşmelere dayanan çalışmaya göre Türkiye’de halkın ana gündem maddesi “ekonomik sorunlar”. “Terörle mücadele” ikinci sıraya yerleşirken, “Mülteci sorunu” üçüncü sırada yer aldı.

2022 yılında Global Akademi ile Akademetre Araştırma ve Stratejik Planlama ortaklığında yürütülen “Türkiye Eğilimleri 2022” araştırmasının saha çalışmaları 03 Kasım- 12 Aralık 2022 tarihleri arasında gerçekleştirildi.

Global Akademi Genel Koordinatörü Prof. Dr. Mustafa Aydın koordinasyonunda yürütülen araştırma kapsamında Türkiye temsiliyetine sahip 26 ilde (İstanbul, Ankara, Konya, Bursa, Kocaeli, İzmir, Aydın, Manisa, Tekirdağ, Balıkesir, Adana, Antalya, Hatay, Zonguldak, Samsun, Kastamonu, Kayseri, Kırıkkale, Trabzon, Gaziantep, Diyarbakır, Mardin, Malatya, Bitlis, Erzurum, Ağrı), kent merkezlerinde ikamet eden 18 yaş ve üzeri 1.000 kişi ile görüşüldü.

“Türkiye Eğilimleri 2022” araştırmasının sonuçları 17 Ocak 2023 Salı günü araştırma akademik ekibinden Prof. Dr. Mustafa Aydın, Prof. Dr. Mitat Çelikpala, Prof. Dr. Ebru Canan-Sokullu, Prof. Dr. Murat Güvenç, Prof. Dr. Banu Baybars Hawks ve Sezen Kaya Sönmez ile Akademetre Araştırma ve Stratejik Planlama Yönetim Kurulu Başkanı Dr. Halil İbrahim Zeytin’in katılımıyla düzenlenen toplantıda kamuoyuyla paylaşıldı.

Türkiye Eğilimleri araştırmasının, 13 yıldır topladığı veri ile Türkiye’nin dönüşümünü anlamak ve takip etmek için çok değerli bir kaynak sunduğunu ifade eden Global Akademi Genel Koordinatörü Prof. Dr. Mustafa Aydın, “Bu çalışma ile Türkiye’nin sosyal, ekonomik, siyasi, kültürel değişimleri ve haklın yaşam alışkanlıkları objektif bir şekilde ölçülüyor; Türkiye’nin toplumsal değişiminin takibi ve öngörülmesi mümkün oluyor. Bu yıl Türkiye Eğilimleri araştırmasını Global Akademi ile Akademetre Araştırma ve Stratejik Planlama işbirliğinde gerçekleştirmekten büyük mutluluk duyuyoruz” dedi.

TÜRKİYE’NİN GÜNDEMİ: EKONOMİK SORUNLAR, TERÖRLE MÜCADELE, MÜLTECİLER

Araştırma sonuçlarına göre Türkiye halkının gündemindeki en önemli konu olarak bu yıl da yüzde %28,9 ile “ekonomide yaşanan sorunlar” tespit edildi. Sıralamada ikinci sırayı, geçen yıla kıyasla, yaklaşık iki kat artış göstererek, %7,2’den %15,4’e yükselen “terörle mücadele” aldı. Geçen yıl ikinci sırada yer alan “mülteci sorunu” ise bu yıl %9,4’lük oranıyla üçüncü sıraya gerilemiş gözüküyor. %7,8 ile “hak ve özgürlüklerin sınırlanması”, geçen yılda olduğu gibi dördüncü sıradaki yerini koruyor. Bu yıl ilk defa eklenen “dış ilişkilerde yaşanan sorunlar” seçeneği ise %6,1 ile beşinci sırada yer aldı. Bunu %5,6 ile “yolsuzluklar”, %5,3 ile “cumhurbaşkanlığı yönetim sisteminde yaşanan sorunlar” takip ederken, bu iki sorunun yıllar içerisinde periyodik olarak artış eğiliminde olduğu tespit edildi.

Sonuçları coğrafi bölgeler bazında incelediğimizde, geçen yıl bölgeler arasında görülen farklılık büyük ölçüde kaybolarak, Güneydoğu Anadolu Bölgesi hariç, “ekonomik sorunlar” tüm bölgelerde öncelikli gündem olarak belirdi. Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde ise en önemli konu olarak “terör” öne çıktı. 2021 yılında Karadeniz Bölgesi’nde Terör, Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde Mülteciler, Marmara ve Ege bölgelerinde Koronavirüs Salgını, İç Anadolu ve Akdeniz bölgelerinde ise “Ekonomik Sorunlar” en önemli sorunlar olarak tespit edilmişti.

AYLIK GELİR TÜKETİM HARCAMALARINI KARŞILAMAYA YETMİYOR

2021 ve 2022 yılı araştırma sonuçlarını karşılaştırdığımızda, “Kendimi/ailemi geçindiremiyorum” diyenlerin oranı %57,2’den %52,2’ye ve “Ekonomik olarak daha kötü durumdayım” diyenlerin oranı %55,4’ten %51,9’a gerilerken, “Borçlarının seviyesinden endişe duyanların” oranının %45,8’den %48’e yükseldiği, “gelirinin aylık tüketim harcamalarını karşılamaya yeterli olduğunu” düşünenlerin oranının ise %40’tan %23’e düştüğü görülmektedir.

Türkiye ekonomisi açısından önemli görülen konular arasında ise faizlerin yüksekliği (%75,9), Türk lirasının değer kaybetmesi (%75,4) ve enflasyonun yüksekliği (%75) ilk üç sırayı alırken, bunları işsizlik (%73), kira/ev fiyatlarında artışlar (%72,5), dış borçların yüksekliği (%71,7), gelir dağılımındaki eşitsizlik (%71,3), siyasal çalkantılar (%70,5), yolsuzluklar (%69,8), gıda ürünleri fiyatlarında artış (%69,4), vergi oranlarının yüksekliği (%68,7), dış politikada yaşanan sıkıntılar (%68,5), yabancıların ekonomiye müdahaleleri (%68) ve tasarruf yetersizliği (%67,7) konularının takip ettiği görülmektedir.

Bu yıl ilk kez sorulan “Türkiye’nin ekonomik durumu” değerlendirmesinde, katılımcıların %49’u “ekonomi kötüye gidiyor” derken, %41,6’sı “ne iyiye ne de kötüye gidiyor” yanıtını verdi. Buna karşılık “ekonominin iyiye gittiğini” düşünenlerin oranı %5,7 olarak tespit edildi.

Araştırmadan tasarruf alışkanlıkları sorgulanan Türk halkının %6’lık bir kesimi “Aylık ihtiyaçlarını karşıladıktan sonra tasarruf yapma imkânı” olduğunu belirtirken, tasarruf yapma yöntemi olarak açık ara “Altın alırım” (%44,7) ve “Döviz alırım” (%34) ilk iki sırayı paylaştı. Buna karşılık “evde elimin altında tutarım” diyenler %28, “TL olarak bankada faiz hesabında değerlendiririm” diyenler %21,4, “Borsada değerlendiririm” diyenler %13’te kaldı.

EN GÜVENİLEN KURUMLAR ARASINDA POLİS İLK SIRADA

Araştırma sonuçlarına göre, Türk halkının en güvendiği kurumlar sıralaması geçen yıl ile benzer bir grafik çiziyor, ancak tüm kurumlarla ilgili tespit edilen güven düzeylerinin geçen yıla oranla düştüğü gözleniyor.

2021’de Polis %65,4 ile ilk sıradayken bu sene %55’lik bir orana sahip. Onu geçen yıl olduğu gibi (2021’de %65,4) Jandarma (%52,8) takip ederken, üçüncü sırada Türk Silahlı Kuvvetleri (%48,3) yer alıyor. Türkiye Büyük Millet Meclisi ve Cumhurbaşkanlığı ise %48,2’lik oranlarla sıralamada dördüncü ve beşinci sırada gözüküyor.

Geçen yıl olduğu gibi bu yıl da listenin devamında Millî İstihbarat Teşkilatı, Anayasa Mahkemesi ve Diyanet İşleri Başkanlığı yer alırken, bu kurumlara güven geçen yıla oranla sırasıyla 6,9, 8,7 ve 5,3 puan düşüş gösteriyor. Listenin son sıralarında ise %39,4 ve %39 oranlarıyla Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu ve Radyo ve Televizyon Üst Kurulu yer alıyor.

HÜKÜMETİN DIŞ POLİTİKA KARNESİ

Hükümetin dış politikada Suriye konusunda izlediği politikaları başarılı bulanların oranı 2021 yılına (%27,4) kıyasla artış göstererek 2022 yılında %34,8’e yükseldi. Başarısız bulanların oranı ise 2022’de %38,1’den %28,3’e geriledi.

Dış politikada Türkiye’nin işbirliği yapması gerektiği düşünülen ülkeler sıralamasında ilk sırayı geçen yıl olduğu gibi bu yıl da %23,3 (2021’de %17,5) ile Müslüman Ülkeler alırken, geçen yıl %16,4 ile ikinci sırada yer alan Rusya önemli düşüşle kaydederek, %8,2 ile dördüncü sıraya geriledi. Geçen yıl %14,1 ile üçüncü sırada yer alan Türki Cumhuriyetler ise bu yıl %16 ile ikinci sıraya yerleşti. Bu ülkeleri ABD (%12,4), NATO Ülkeleri (%6,2) ve AB Ülkeleri (%6,1) takip ediyor.

Türk halkının tehdit olarak algıladığı ülkeler sıralamasında uzun zamandır ilk sırada yer alan ABD, geçen yıl %56,1 ile üçüncülüğe gerilemiş ve yerini %60,9 ile Ermenistan’a bırakmıştı. Bu yıl ABD tekrar %57,6 ilk sırada yer aldı. İkinci sıradaki İsrail (%55) ve üçüncü sıradaki Suriye (%52,8) de önemli tehditler olarak görülürken, geçen yıl ilk sıraya yükselen Ermenistan bu yıl %52,5 oranı ile dördüncü sıraya geriledi. Öte yandan, tehdit sıralamasında ilk sırada yer alan ABD’den tehdit algılayanların oranının 2019 yılındaki en yüksek noktasından (%64,5) giderek düşmekte olduğunda da tespit edildi.

Diğer yandan, Türk halkının dost ülkeler olarak algıladığı ülkeler sıralamasında ilk üç sırada yer alan ülkeler Azerbaycan, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ve Özbekistan oldu.

“Türkiye’nin yabancı ülkelerde asker bulundurmasına destek” geçen yıla oranla 4,9 puan artarak %34’e, “Türkiye’nin sınır ötesi operasyonlarına destek”in ise geçen yıla oranla 11 puan artarak %44,7’ye yükseldiği tespit edildi.

TÜRK HALKININ SİYASİ YELPAZEDEKİ YERİ

Türk halkının yıllar içerisinde değişen siyasi yelpazedeki yerini de takip eden araştırmaya göre, 2022 yılında “Kendinizi siyasi görüşünüz açısından nasıl tanımlarsınız?” sorusuna en çok %27,4 ile “muhafazakâr” yanıtı verildi. Bu tanımı %16,6 ile “Kemalist” ve %15 ile “milliyetçi” yanıtı takip ediyor. Kendisini “siyasal İslamcı” olarak tanımlayanların oranı %12,9 ile geçen yıla göre artış gösterirken, “sosyal demokrat” diyenlerin oranı %9,9’a, “ulusalcı” olarak tanımlayanların ise %5,5’e yükseldiği tespit edildi.

Kendini “muhafazakâr” olarak tanımlayanlar özellikle 35-44 yaş arasında; “siyasal İslamcı” olarak tanımlayanlar 65 yaş ve üzeri; “milliyetçi” olarak tanımlayanlar 18-20 yaş ve “Kemalist” olarak tanımlayanlar ise 45-54 yaş arasında öne çıkıyor. “Muhafazakâr” veya “siyasal İslamcı” olduğunu belirtenlerin toplamında yıllar içinde yaşanan değişime baktığımızda ise en yüksek olduğu 2017’deki %47,4 oranından 2020 yılında %34,6’ya kadar gerilediğini; geçen yıl %36,5’e, bu yıl ise %40,3’e yükseldiğini görülüyor.

SİYASİ YÖNETİM TARZI TERCİHİ

Ülkenin yönetim tarzı olarak katılımcıların %53,7’si Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ni tercih ederken, %46,3’ü Parlamenter Sistem’i benimsediğini belirtti. Nu oranlarla Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi tercihinde 2 puanlık bir düşüş yaşanırken, Parlamenter Sistem tercihinde 2 puanlık artış görüldü.

Öte yandan, kendilerine sunulan yönetimsel ifadeleri değerlendirmeleri istenen katılımcıların %51,7’si “ülkeyi seçimle iş başına gelen liderlerin yönetmesi” tercihini olumlu değerlendirirken, %36,1’i “ülkeyi parlamento ve seçimler olmadan güçlü bir liderin yönetmesi” tercihine olumlu yaklaşıyor. Bunları %30,5 ile “ülkeyi teknik/uzman bürokratların yönetmesi”, %24,7 ile “ülkeyi dini liderlerin yönetmesi” ve %21,9 ile “ülkeyi ordunun yönetmesi” tercihlerine olumlu yaklaşanlar takip ediyor.

Benzer şekilde, katılımcıların %54,1’inin “Gençlere Türk milletinin manevi değerlerine sahip çıkmayı öğretmenin demokrasi eğitimi vermekten daha önemli” olduğunu belirttiği görüldü. Diğer taraftan katılımcıların %48,2’sinin (2021’de %50,3) “Türkiye demokratik bir ülkedir” önermesine katıldıklarını belirtiği tespit edildi.

SEÇİMLER VE SEÇMEN TERCİHLERİ

“Bugün bir seçim olsa hangi partiye oy verirsiniz?” sorusuna katılımcılar sırasıyla AKP (%35,3), CHP (%24,5), MHP (%8,9), İYİ Parti (%10,2) ve HDP (%9,5) yanıtını verirken, oy vermeyeceğini belirtenlerin oranı %5,5’te, kararsızların oranı ise %4,1’de kaldı.

Sorularınız için:

Sezen Kaya Sönmez
Global Akademi
0212 533 6532 / 1643
[email protected]