Ders Tanıtımı
Sunumun amacı, İstihbarat Tarihinden kısaca söz ettikten sonra, Güvenlik İstihbarat ilişkisi, İstihbaratın ne olduğu ve istihbaratın alt disiplinleri ile güncel sorunları hakkında bilgi vermektir. Sadece devleti yönetenler değil, hemen her alanda karar vericiler, iki temel sorunun cevabını aramaktalar. Ne oluyor? Ne olacak? Aranan cevaplar bizi her geçen gün genişleyen ve derinleşen İstihbarat disiplinine götürmektedir. Karar alıcılar stratejik sürprizlerden kaçınmak, optimum kararlar alabilmek, uzun dönemli uzmanlara sahip olmak ve gizliliği muhafaza edebilmek için istihbarata ihtiyaç duyarlar. Bu noktada disiplin, sadece devleti yönetenlerin değil, benzer sorularına cevap arayan özel sektöründe ilgi alanındadır. Ardaki farkı, devlet istihbaratının “gizli” bir faaliyet olmasıdır. Günümüzde istihbarat kavramı bilgiden, kurumları tanımlamaya, süreçlerden, aksiyona, disiplinden profesyonel bir mesleğe kadar geniş bir yelpazede kullanılmaktadır. Güvenliğin genişlemesi ve derinleşmesi, dünyaya egemen olan belirsizlikler, hızla değişen teknoloji, her şeyin her şeyle artan bağlantılı hali karar alıcıların Ne oluyor? Ne olacak? Sorularını daha sık sormalarına neden olmakta. Hızlı, tam zamanlı ve doğruya yakın cevapların peşinde oldukları da gözden kaçmamakta. Bu çerçevede istihbarat disiplini çok sayıda konuyu disiplinler arası bir yaklaşımla mercek altına almaya devam ediyor. Öte yandan Tarih, Siyaset Bilimi, Uluslararası İlişkiler ve Güvenlik Çalışmaları disiplinlerinin gölgesinde kalmak istememekte ve kendi “özgün teorilerini” kurmaya çabalamaktadır. Tıpkı Güvenlik Çalışmaları gibi, “askerlerin” ilgilendiği bir alan ve meslek olmaktan çıkmış durumda. Nitekim İstihbarat Disiplini, sadece bu alanla ilgili Üniversitelerin kurulması ile bağımsız Lisans, Yüksek lisans ve Doktora programları vermekte ve akademik dünyada yerini almaktadır. Şüphesiz istihbarat disiplinin öncelikli konusu İstihbarat üretmektir. Bu bilgi üretim süreci, bilimsel metotları, eğitimi, araç, kaynak ve yetenekleri bir araya toplamayı gerektirmektedir. Dahası günümüz dünyasında çığ gibi artan veri üretimi, veri toplama faaliyetlerini, istihbaratın alt disiplini olan “toplama disiplinlerinin” bağımsız olma çabalarına yol açmış gibi görünmektedir. Öte yandan veri toplama kapasite ve faaliyetleri, zaman zaman bir yandan kişi hak ve özgürlüklerini bir yandan da demokratik düzeni tehdit edebilmektedir. Gizlilik, istihbarat faaliyetlerinin vaz geçilmez özelliği olunca, dostların, düşman ve tehditlerin kapasite ve niyetlerinizi öğrenmesine müsaade etmemeniz farklı bir alan olan “İstihbarata Karşı Koyma” disiplinin ortaya çıkışını tetiklemektedir. Bir diğer alan ise, kuvvet kullanmanın yasaklandığı, diplomasinin işe yaramadığı düşüncesinin egemen olduğu dönemlerde fazlaca itibar gören “örtülü operasyonlardır”. Propaganda dan, politik faaliyetlere, şiddet içeren para-militer aktivitelerden, bilgi savaşlarına kadar biri dizi “örtülü iş” istihbarat disiplinin ilgi alnında yer almaktadır. İstihbarat disiplinin diğer ilgi konuları, İstihbaratın siyasallaşması, demokratik gözetim ve denetimidir. Gizli devlet faaliyeti olan İstihbarat, gerek kolluk, gerek devlet düzeyinde olsun, askeri, ekonomik, politik, teknolojik, biyografik, coğrafi, kültürel alanlar başta olmak üzere çok farklı alanlarda faaliyet göstermek zorunda. Disiplin, işin zanaat kısmını öğrenmeye/öğretmeye çabalarken, alanın “sanat boyutu” istihbarat kurumlarının kültür, tecrübe ve insan sermayesinin kalite ve niteliklerine bağlıdır.